Ortam Dinlemesi İle Gelen Reklamlar

Ortam Dinlemesi İle Gelen Reklamlar

Hepimizin zaman zaman şaşkınlıklar yaşamamıza sebep olan ve aslında bizler tarafından yeni fark edilen ama uzun zamandır hayatımızın içinde olan  bir durum;
Bir yerde arkadaşlarımızla veya herhangi bir kişi ile konuştuğumuz bir konu hakkında akıllı telefonlarımızın bizlere reklam gösteriyor olması. Böyle bakıldığı zaman durum oldukça şaşırtıcı ve biraz da korkutucu görünüyor aslında. Ve mantıklı bir açıklama bulamayıp “ne tesadüf” diyip geçiştiriyoruz. Aslında bunun da bir açıklaması var elbette. Şimdi gelin birlikte bu durumla karşılaşmamızın sebebine ve nedenlerine bir göz atalım.

Kullandığımız akıllı telefonlarda yüklenmiş bulunan uygulamalardan özellikle de Facebook, Twitter, Google, iTunes, Instagram, Whatsapp ve buna benzer diğer popüler uygulamaların hepsi sosyal hayatımızın tam da merkezinde yer alıyorlar. Gün içinde sürekli aktif olarak kullandığımız bu uygulamalar  bizleri ve tüm hareketlerimizi hem sesli hem de görüntülü olmak üzere kendi elimizle veriyor olduğumuz izinler sayesinde izliyor, dinliyor hatta ve hatta yönlendiriyorlar.

Bunun üzerinde insanlar yeni yeni keşifler ve denemeler yaparak durumu çözümlemeye çalışmaya başladılar. En basit örneği ise sessiz bir ortamda telefonlarınızda herhangi bir uygulama çalışmıyor haldeyken belli bir ürün veya hizmet hakkında sohbet etmek. Örneğin tatile gitmek istiyorum, tatilde nereye gitsek gibi cümleler masanızde geçtikten sonra bu konular hakkında reklam almaya başlayacaksınız. Si de bu minik deney ile kendinizi deneyebilirsiniz.

Peki uygulamalar tüm bunları nasıl yapıyorlar? Uygulamalar telefonunuzda hazır halde bulunuyor ve bu ‘Google Play Store Başlangıç Kiti’ ismi ile geçiyor ve bu hazır halde bulunan uygulamalar tüm izinleri almış şekilde telefonunuza iniyor.

 

Burada küçük bir ayrıntıyı belirtmekte fayda var. Play store aracılığı ile indirdiğiniz uygulamalarda bu durumun yaşandığını söyledik ama Apple ürünleri bu konuda daha güvenlidir sonucu maalesef bu durumda karşımıza çıkmıyor. Çünkü aynı durum Apple kullanıcıları için de geçerli. Hepimizin bu durumla karşılaştığını söyledik çünkü Samsung gibi Apple cihazlar da ortam dinlemesi yöntemini kullanıyor. Bu nedenle Android cihaz kullanan bir kişi ile, Apple cihazları kullanan bir kişi arasında ‘ortam dinlenmesi’ sorunu konusu üzerinde, güvenlik ile ilgili bir deneyim farklılığı yoktur.

Arada hiçbir farklılık olmadığını hem Apple hem de Android bir cihaz ile eş zamanlı deneyerek görebilirsiniz. Bu durumun denemesini yapmak da oldukça basit. Hiç kimsenin ve herhangi bir gürültünün olmadığı sessiz bir oda içerisinde alakasız konular hakkında yüksek sesli olacak şekilde konuşmaya başlayın. Bu esnada cihazlarınızın internet bağlantılarının açık olduğundan emin olun ve sonra  ‘bilgisayar satın almak istiyorum, ucuz bilet nereden bulabilirim, yeni kol saati alacağım gibi ürün ve hizmet satın alma isteğiniz ile ilgili şeyleri olabildiğince yüksek sesle olacak şekilde söyleyin. Daha sonra facebook, instagram, twitter gibi kullandığınız uygulamaları açın. Direkt olarak o anda olmasa da ki büyük ihtimalle o anda bile olabilir ama sadece birkaç dakika içinde konuştuğunuz konu ile ilgili reklamları sayfanızda görmeye başlayacaksınız. Bu durumu sağlayabilmeyi de uygulamalar telefonlarda verdiğimiz “mikrofon” izinleri aracılığı ile yapıyorlar. Bir diğer test ise bir arkadaşınıza Eskişehir’de en iyi otel hangisi?, Otobüs bileti nereden alınır?  Ve benzeri yine ürün ve hizmet aradığınıza dair bir SMS gönderin. Yine aynı şekilde konu hakkında reklam alma durumu ile karşılacak ve uygulamalar üzerinde reklamlar göreceksiniz. Ve yine aslında bu erişim izinlerini kendi elinizle vermiş olacaksınız. Peki bu verili izinleri geri almak veya kapatmak mümkün mü sorusu hepimizin aklına gelen ilk soru oluyor. Hemen cevaplayalım;  Android cihazlarda bu izinleri engellemek kısmen mümkün.

Xiaomi (Mi) şirketinin ürettiği MIUI  sistemine sahip cihazlarda bu izinler için bir denetim var. MIUI kullanarak Facebook ve diğer tüm uygulamaların sizden istediği izinleri, düzenleyebiliyorsunuz. Bazı cihazlarda ise Froyo ve CyanogenMod arabirimlerini kullanan kişilere MIUI aracı otomatik olarak yüklü geliyor.

Fakat yine de bu durum çözümsüz kalıyor. Herhangi bir ortamda sohbetlerimizde geçen kelimelerin tamamı, kurduğumuz tüm cümleler bire bir kayıt edilmese bile bir süzgeçten geçiriliyor. Ve daha sonra bu konuşmaların aralarından bazı kelimeleri, reklam ağı içerisinden bulunan reklam veren kişilerin belirlediği anahtar kelimeler ile birleştirip buna göre reklam sunuyor. Üstelik bu sistemi kurup çalıştırmak istiyorsanız bunu bir android appi olarak kurgulamak ve kullanıma geçirmek bu konuda biraz ilgili ve bilgisi olan bir kişi için en fazla 1 hafta gibi bir zamanla kurulabilecek bir iş denebilir. Bu izinleri bir kitap, bir dergi, herhangi bir market veya bir AVM’nin bilgilendirme aracı bile bizden hiç düşünmeden isteyebiliyor. Ancak bu izinleri normal şartlarda konu hakkında biraz bilgi sahibi olan kişilerin kabul etmeyeceğini biliyorlar. Ancak reddedilemez kampanyalarla bu izinler ile birlikte olan araçları sizlere yükletiyorlar.

Uygulamayı indirdiğiniz zaman indirim, fırsat veya kupon hediye etmek gibi fırsatlar vaat ederek sizlere uygulamaları indirmeniz için sebepler üretiyorlar.

Aynı zamanda kişinin telefon ve internet kullanımı alışkanlıklarına bağlı olarak hayatında ihtiyacı olabilecek ve olmayan şeyleri sanki bir ihtiyacıymış gibi göstererek kişileri tüketmeye yöneltecek çalışmalar yaptıkları, bu çalışmalar sırasında da davranışları takip ettikleri bilinen bir gerçektir.

Sonuç olarak kişisel verilerimiz, günlük hareketlerimiz, konuşmalarımız, kullandığımız kelimelerimiz, söylediklerimiz hatta bir konu hakkında fikir sahip olmak için yaptığımız araştırmalarımızın tümü reklam verenler için birer reklam malzemesi olarak kullanılıyor ve aslında hepimiz birer reklam panosu durumuna geliyoruz ve bunu da tamamen kendi isteğimizle yapıyoruz. Bu nedenle uygulama indirirken dikkatli olup engel olamasak bile bu durumu minimumda tutmaya özen göstermemiz gerekmektedir.